PRAWNICY PRZEDSIĘBIORSTW TO SILNA, NOWOCZESNA GRUPA ZAWODOWA, WYSOKO UMOCOWANA W FIRMIE, KORZYSTAJĄCA Z NAJNOWSZYCH NARZĘDZI ZARZĄDCZYCH.
W pierwszym w Polsce badaniu Dyrektorów Działów Prawnych Polskiego Stowarzyszenia Prawników Przedsiębiorstw, zrealizowanym przez firmę TheStorm, wzięło udział 100. respondentów z całej Polski. Do badania zaproszono drogą e-mail łącznie ponad 500 osób decyzyjnych w Działach Prawnych przedsiębiorstw i instytucji działających w Polsce. Badanie polegało na anonimowym wypełnieniu ankiety internetowej.
„Jest to badanie pionierskie, reprezentatywne i kompleksowe” – mówi Waldemar Koper, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Prawników Przedsiębiorstw – „Badanie pokazuje, iż polskie środowisko prawników przedsiębiorstw, to grupa zawodowa dziś niezwykle profesjonalna, nowoczesna, dojrzała i odzwierciedlająca w swoim funkcjonowaniu najistotniejsze tendencje światowe właściwe tej grupie” – kontynuuje. „Badanie potwierdza też znaną od kilku lat tendencję, iż współczesny rynek prawniczy w Polsce to rynek klienta, na którym dominującą rolę pełni dyrektor Działu Prawnego.”
„Najwyraźniej największym wyzwaniem, z którym się mierzą prawnicy wewnętrzni, jest zarządzanie – żonglowanie wieloma zagadnieniami na raz – biznesowymi, prawnymi, wynikającymi ze specyfiki danej firmy” – dodaje Beata Niemczuk, która była odpowiedzialna za merytoryczne opracowanie badania.
Badaniem objęto takie obszary, jak: rola i pozycja głównego prawnika przedsiębiorstwa, struktura i zarządzanie Działem Prawnym, zakres pracy dyrektora Działu Prawnego i Działu Prawnego, technologie IT w Dziale Prawnym, współpraca z kancelariami prawnymi oraz firmami podatkowymi.
Statystyczny dyrektor Działu Prawnego to mężczyzna w wieku 36-40 lat, radca prawny lub adwokat, posiadający dodatkowe studia podyplomowe, pracujący w przedstawicielstwie firmy zagranicznej, zatrudniającej 200-2000 pracowników, o znacznym doświadczeniu pracy (11-15 lat), zarządzający działem o wielkości 1-5 osób, zarabiający powyżej 15 000 zł brutto.
Zakres zbadanych obszarów działalności głównego prawnika w przedsiębiorstwie jest bardzo szeroki. Zgodnie z najlepszymi standardami światowymi, polski główny prawnik jest dzisiaj bardzo wysoko umiejscowiony w strukturze przedsiębiorstwa. Te firmy, które rozumieją korzyści płynące z właściwego wykorzystania swojego wewnętrznego doradcy prawnego, szeroko korzystają z jego wiedzy i doświadczenia oraz znajomości procesów, ludzi i celów organizacji, w której pracują. Tacy prawnicy uczestniczą w strategicznych projektach i najważniejszych gospodarczych procesach decyzyjnych, a nie tylko w obszarach o naturze prawnej. Niewątpliwie, taki sposób wykorzystania wiedzy prawników, stanowi o tym, iż jest to zdecydowanie najbardziej efektywna forma wsparcia prawnego działalności gospodarczej. Zewnętrzne kancelarie prawne coraz częściej pełnią dziś rolę jedynie uzupełniającą, wspierając wewnętrznych prawników w wyraźnie węższym zakresie niż dotychczas.
Badanie zostało przeprowadzone przez TheStorm, firmę doradczą dla rynku prawnego. Patronat medialny nad badaniem objęła Rzeczpospolita, zaś Partnerem przedsięwzięcia była firma LexisNexis Polska.
STRESZCZENIE WYNIKÓW BADANIA / EXECUTIVE SUMMARY
Polski dyrektor Działu Prawnego w przedsiębiorstwie przeważnie jest radcą prawnym lub adwokatem (81%) posiadającym dodatkowe przygotowanie biznesowe – studia podyplomowe, magisterskie lub MBA (39%).
W próbie badanej przeważają mężczyźni (63% respondentów) oraz osoby w wieku 36-40 lat (prawie połowa respondentów jest w tym przedziale wiekowym). Przeważają osoby z firm międzynarodowych i przedstawicielstw firm zagranicznych (62%). Firmy polskie, rodzime reprezentuje 25% respondentów biorących udział w badaniu. Większość badanych (72%) ma staż pracy od 6 do 15 lat.
W badaniu wzięli udział Dyrektorzy Działów Prawnych z firm reprezentujących prawie każdy sektor gospodarki. Najwięcej respondentów wskazywało na finanse i bankowość (10 osób), budownictwo i nieruchomości (9 osób) oraz IT i telekomunikację (7 osób).
32% respondentów oprócz pełnienia roli Dyrektora Działu Prawnego sprawuje dodatkowe funkcje w przedsiębiorstwie: są członkami zarządów (10%) lub komitetów, komisji lub zespołów zarządczych (łącznie 20%). Umocowanie Głównego Prawnika Przedsiębiorstwa w strukturze organizacyjnej firm jest wysokie – raportuje bezpośrednio do Prezesa lub Dyrektora Generalnego (43%). Firmy macierzyste, które rozumieją wartość prawnika w biznesie, szeroko korzystają z ekspertyzy i doświadczenia Dyrektorów Działów Prawnych, angażując ich w decyzje i projekty strategicznie ważne dla organizacji.
Rolą Działu Prawnego przedsiębiorstwa jest zabezpieczanie ryzyk prawnych prowadzonej działalności biznesowej przez firmę oraz ochrona jej interesów. Najczęstszymi klientami wewnętrznymi Działu Prawnego są Działy Sprzedaży, Finansów i Księgowości, HR i Marketingu.
Dział Prawny w swojej pracy zajmuje się najczęściej umowami, obsługą prawną Zarządu, prawem pracy, postępowaniami procesowymi, kwestiami regulacyjnymi, compliance i własnością intelektualną (wszystkie kategorie ze wskazaniami ponad 70%).
Dodatkowo, Dział Prawny wspiera wewnętrznie organizację, prowadząc szkolenia dla pracowników (35% respondentów), zajmując się compliance (20%), monitorując zmiany prawa oraz informując o tych zmianach (17%).
74% Dyrektorów Działów Prawnych zarabia powyżej 15 000 zł (brutto), a 36% respondentów zarabia powyżej 25 000 zł (brutto). Najczęstszą metodą motywacji pracowników Działu Prawnego (54%) jest premia przyznawana w rozliczeniu rocznym.
Zdecydowana większość Działów Prawnych to zespoły składające się z 1-5 osób (69%).
Prawnicy w przedsiębiorstwie doskonalą swoją wiedzę prawną i biznesową, mając dostęp do szerokiego spektrum narzędzi szkoleniowych oferowanych przez ich firmy, a także do szkoleń prowadzonych na zewnątrz (np. przez zewnętrzne kancelarie prawne).
Większość Dyrektorów Działów Prawnych (66%) nie zamierza zmieniać wielkości zatrudnienia w swoim dziale. 25% respondentów planuje zwiększyć zatrudnienie, a tylko 3% deklaruje redukcję zatrudnienia w przyszłości.
23% Dyrektorów Działów Prawnych stosuje wskaźniki efektywności pracy swojego działu (tzw. Key Performance Indicators), przy czym, najczęściej wymieniane wskaźniki to liczba obsłużonych spraw, ankieta satysfakcji klienta oraz terminowość realizacji wewnętrznych zleceń.
Tylko 18% Działów Prawnych reprezentowanych w badaniu korzysta z systemu zarządzania wiedzą prawną. Taka sama liczba respondentów wskazuje na stosowanie w firmie systemu zarządzania czasem pracy pracowników. Lepsze wyniki dotyczą wsparcia informatycznego od firmy – prawnicy mają do dyspozycji narzędzia do komunikacji on-line (71%), systemy pracy workflow (46%) lub systemy elektronicznego obiegu dokumentów (44%).
Dyrektorzy Działów Prawnych dobierają kancelarie prawne samodzielnie (40%) lub drogą przetargu (20%). Opiniotwórczo traktują swoich kolegów, do których zwracają się po rekomendacje konkretnych ekspertów w zakresie prawa lub kancelarii (73%).
Dyrektorzy Działów Prawnych najczęściej korzystają ze wsparcia kancelarii prawnych: przy obsłudze postępowań sądowych i administracyjnych, w zakresie negocjacji oraz opiniowania znaczących umów i kontraktów handlowych, w sprawach windykacyjnych, w zakresie zagadnień własności intelektualnej, prawa pracy, prawa konkurencji i obsługi transakcji.
We współpracy z kancelariami prawnymi dominują trzy formy rozliczeń: stawka godzinowa (65%), wynagrodzenie za projekt (65%) oraz ryczałt (63%).
Prawnicy w przedsiębiorstwie są najbliżej biznesu, a więc najszybciej i najtrafniej identyfikują wyzwania, problemy, ryzyka natury prawnej i biznesowej, z którymi przychodzi im się mierzyć. Trudności dotyczą z jednej strony uwarunkowań zewnętrznych, najczęściej związanych z legislacją– nowym prawem i stosowaniem obowiązujących regulacji na poziomie krajowym i unijnym, aktywnością regulatorów oraz słabym wymiarem sprawiedliwości (poziom orzecznictwa, przewlekłość postępowań, niewydolna prokuratura). Wewnątrz przedsiębiorstw prawnicy dostrzegają wyzwania odnośnie organizacji pracy Działu Prawnego i jego efektywności.
Według respondentów największym zagrożeniem dla pozycji prawnika w przedsiębiorstwie jest brak zrozumienia roli stanowiska prawnego w organizacji oraz odsuwanie Dyrektora Działu Prawnego od centrów decyzyjnych w firmie.
KONTAKT:
Joanna Żero, PR Manager
Polskie Stowarzyszenie Prawników Przedsiębiorstw
e-mail: biuro@pspp.org.pl
tel. 513 646 147
Beata Niemczuk, MBA
TheStorm
e-mail: beata.niemczuk@thestorm.pl
tel. 605 954 292